Στα πλαίσια του αποθετηρίου βιβλιοκριτικών και παρουσιάσεων αλλά και ως επίσημη συμμετοχή του σχολείου μας στον 2ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Φιλαναγνωσίας του Ομίλου Αριστείας Φιλαναγνωσίας και Σχολικής Βιβλιοθήκης της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης ακολουθεί ομαδική πράξη βιβλιοκριτικής και πιστοποίησης φιλαναγνωσίας που είχε διάρκεια δύο μηνών. Ως θέμα έχει το μυθιστόρημα «Το καπλάνι της βιτρίνας» της συγγραφέως Άλκης Ζέη, με υπεύθυνη εκπαιδευτικό την Αλίνα Παριανού σε τμήμα της Α τάξης του Γυμνασίου.

Συγγραφέας: ΑΛΚΗ ΖΕΗ
Τίτλος: ΤΟ ΚΑΠΛΑΝΙ ΤΗΣ ΒΙΤΡΙΝΑΣ
Εκδοτικός οίκος: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Χρόνος Έκδοσης: 2010

1. Να αναφέρετε τον τόπο, τον χρόνο, τα βασικά πρόσωπα και το κεντρικό θέμα του βιβλίου

 Τόπος: Σάμος , Χώρα , Λαμαγάρι
Χρόνος: Λίγο πριν και στην αρχή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936
Πρόσωπα: Μέλια , Μυρτώ , Παππούς , Θεία Δέσποινα , Νίκος , παιδιά από το Λαμαγάρι.
Κεντρικό θέμα: Η Μυρτώ και η Μέλια ζουν στην Σάμο του 1936 και τα παιδικά τους χρόνια συντροφεύουν οι ιστορίες με το καπλάνι που τους διηγείται ο ξάδερφος τους Νίκος.

2. Επιχειρήστε μια σύντομη βιβλιοπαρουσίαση (15-20 γραμμές)

Η Μυρτώ και η Μέλια ζουν με τους γονείς τους , τον παππού και τη θεία Δέσποινα στη Σάμο. Τα καλοκαίρια πηγαίνουν στο Λαμαγάρι στον πύργο και περνούν όμορφες στιγμές με τους φίλους τους , τα παιδιά από τα τσαρδάκια , τον Νόλη , την Άρτεμη , τον Οδυσσέα και την Αυγή . Στο Λαμαγάρι έρχεται και ο Νίκος ο ξάδερφος τους που σπουδάζει στην Αθήνα και τους λέει όμορφες ιστορίες με το καπλάνι. Το καπλάνι είναι είδος τίγρης βαλσαμωμένο στη βιτρίνα του σαλονιού της θείας Δέσποινας . Όταν γίνεται δικτατορία ο Νίκος κρύβεται σε έναν ερειπωμένο ανεμόμυλο και τα παιδιά του πηγαίνουν τρόφιμα. Μετά από λίγο ο Νίκος περνάει κρυφά στη Χώρα και τελειώνουν και οι διακοπές για την υπόλοιπη οικογένεια. Ο Νίκος κρύβεται τα κορίτσια πηγαίνουν στο ιδιωτικό σχολείο του κυρίου Καρανάση . Η Μέλια γνωρίζει ένα νέο φίλο, τον Αλέξη και η Μυρτώ γράφεται στην οργάνωση νεολαίας. Νέες περιπέτειες περιμένουν τις αδελφούλες μέσα στην ατμόσφαιρα της δικτατορίας, ώσπου ο Νίκος καταφέρνει να φύγει από το νησί.

3. Παρουσιάστε τον κεντρικό ήρωα (εμφάνιση, χαρακτήρας, ενδιαφέροντα, κ.α.)

Κεντρική ηρωίδα είναι η Μέλια . Πηγαίνει στη Δευτέρα τάξη , είναι έξυπνη, με χιούμορ και ευαισθησίες και θέλει να γίνει συγγραφέας. Έχει μαύρα σγουρά μαλλιά και μοιάζει του μπαμπά της. Της αρέσουν οι ιστορίες με το καπλάνι που διηγείται ο Νίκος και οι αρχαίες ιστορίες που αφηγείται ο παππούς .

4. Σχολιάστε τον τρόπο αφήγησης της ιστορίας, τη γλώσσα και το ύφος

Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη , καθώς η ηρωίδα είναι η αφηγήτρια και συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται . Άρα ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός και η εστίαση της αφήγησης είναι εσωτερική. Η γλώσσα είναι απλή , φυσική , ο λόγος των προσώπων ταιριάζει στον καθένα που τον εκφέρει. Υπάρχουν λέξεις του τοπικού ιδιώματος . Το ύφος είναι ζωηρό και ανάλαφρο.

5. Εντοπίστε τα επιμέρους θέματα που θίγονται στο βιβλίο, επισημαίνοντας και σχολιάζοντας ιδιαίτερα α) τα κοινωνικά προβλήματα β) τις ιδέες και τις αξίες γ) τη στάση που κρατά ο συγγραφέας απέναντι στα λογοτεχνικά του πρόσωπα.

Το βιβλίο θίγει θέματα όπως :
α. Η κατάλυση της δημοκρατίας και η κήρυξη της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η κοινωνική ανισότητα , οι άσχημες συνθήκες ζωής των χαμηλότερων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας, ο αποκλεισμός των παιδιών αυτών των στρωμάτων από την εκπαίδευση.
β. Οι ιδέες και αξίες που προβάλλονται είναι: η φιλία, η παιδεία, η γνώση του αρχαίου παρελθόντος, η σημασία της δημοκρατίας, η ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη, η ηθική ακέραιη στάση ζωής.
γ. Η συγγραφέας αγαπά τα λογοτεχνικά της πρόσωπα και παρουσιάζει με φυσικότητα τα χαρίσματα και τις αδυναμίες τους. Με ιδιαίτερη συμπάθεια προσεγγίζει την Μέλια και την αδελφή της, καθώς σε αυτές βλέπει τον εαυτό της και την αδελφή της, όταν ήταν παιδιά στη Σάμο ( αυτοβιογραφικός χαρακτήρας κειμένου ).

6. Γιατί επιλέξατε αυτό το βιβλίο;

Επιλέξαμε αυτό το βιβλίο γιατί θαυμάζουμε την Άλκη Ζέη και γιατί αναφέρεται στο νησί μας που πολύ αγαπάμε .

7. Τι σας άρεσε σε αυτό το βιβλίο; Σε ποιους και γιατί θα το προτείνατε;

Το βιβλίο μας άρεσε γιατί νιώθεις από την αρχή μια οικειότητα για τους ήρωες σαν να τους γνωρίζεις και γιατί μέσα από αυτό μάθαμε πολλά πράγματα για τον τόπο μας και την ιστορία του. Θα το προτείναμε στους συνομήλικους μας.

Αυτή η δράση φιλαναγνωσίας, πλαισιώθηκε από πράξεις λημματογράφησης στη Βικιπαίδεια του «Ψηφιακού Εργαστηρίου». Πραγματοποιήθηκαν επεκτάσεις στο λήμμα: Άλκη Ζέη, ενώ δημιουργήθηκε από την αρχή το λήμμα Το καπλάνι της βιτρίνας.